Drie maanden erbij

Na drie jaar vruchteloos vergaderen over de nieuwe grondwet en het vredesproces, met resultaten die slechts voor ingewijden met een vergrootglas te volgen waren, verliep gisteren de termijn van de Constituent Assembly (CA) – het ‘voorlopige’ parlement van Nepal.
Het zwaar bevochten compromis, waarmee het parlement vannacht om 4 uur akkoord ging, luidt: drie maanden verlenging van de termijn met als voorwaarde dat er een ‘consensus’ regering komt (met alle grote partijen in het kabinet vertegenwoordigd), dat de huidige premier Jhala Nath Khanal (UML) aftreedt, en dat de nieuwe constitution en het peace proces binnen deze drie maanden voltooid zullen zijn.

Wordt dit gehaald? De tekenen zijn niet gunstig. Op 28 Mei 2008 werd overeengekomen dat binnen twee jaar de grondwet geschreven zou worden.
‘Dat halen we makkelijk!’, riepen de politieke partijen. De door algemene verkiezingen (10 April 2008) gekozen Constituent Assembly zou hiervoor zorg dragen.
De Maoïsten hadden deze verkiezingen gewonnen en werden de grootste partij in het parlement met 220 van de 575 zetels. De traditionele partijen, zoals de UML (United Marxist Leninist) en de NC (Nepali Congress) werden weggevaagd. De Maoïsten dachten de zaken naar hun hand te kunnen zetten en hun leider Prachanda werd premier, tot Mei 2009, toen hij aftrad wegens een conflict met de legertop. Er ontstond een machtsvacuüm die in feite tot op de dag van vandaag voortduurt.
Eind Mei 2010 was er nog nauwelijks voortgang geboekt, dus werd de termijn van de CA waarbinnen het wonder zich moest voltrekken verlengd met maximaal één jaar. Die liep gisteren af. Nu dus nog eens drie maanden – een tijdsspanne waarvan het publiek in Nepal zich met reden zal afvragen of het dit keer wél zal lukken.

Drie partijen

In de huidige regering zijn drie partijen vertegenwoordigd: De UML onder leiding van premier Jhala Nath Khanal, de Maoïsten (hun leider is ‘Prachanda’ – officieel: Pushpa Kamal Dahal – maar deze maakt geen deel uit van het kabinet) en het Madheshi Forum onder leiding van Upendra Yadav (Minister van Buitenlandse Zaken).
Samen met enkele kleinere groeperingen hebben deze drie partijen een tweederde meerderheid in het parlement (zeker nu een aantal zetels niet meer is ‘bezet’ wegens het vertrek van enkele parlementariërs die nooit zijn opgevolgd). Een tweederde meerderheid is nodig om besluiten te nemen die betrekking hebben op ‘wetgeving van staatsbelang’, zoals het verlengen van de termijn van de Constituent Assembly.

Moord en brand

NC, de grootste oppositiepartij, schreeuwde de afgelopen weken moord en brand: ‘We moeten streven naar een consensus kabinet. We need national unity! Slechts dán kunnen we het eens worden over een nieuwe constitutie en over het vredesproces’.
De NC had al eerder deze maand moeten slikken dat de Maoïst Krishna Bahadur Mahara werd benoemd als de nieuwe Minister van Binnenlandse Zaken (waaronder de Politie valt, met als gevaar dat deze minister de hogere rangen van de politie zal invullen met linkse soortgenoten).
Nu bleek een volgend struikelblok: hoeveel van de ex-strijders van de Maoïsten zullen in het reguliere leger (Nepal Army) worden geïntegreerd, en wat te doen met hun wapens die sinds het einde van de Maoïstische ‘insurgency’ achter slot en grendel liggen in de zg. cantonments – kampen waarin de Maoïstische strijders zijn gestationeerd, tot voor kort onder toezicht van de Verenigde Naties maar nu van een speciale commissie (voluit: the Special Committee on integration and rehabilitation of Maoist combatants.)
De Maoïsten wilden 10.000 man van hun soldaten integreren, de NC niet meer 5000. De Maoïsten wilden zelf toegang houden tot ‘hun’ wapen-arsenaal, de NC wilde dat de sleutel van deze depots door de regering zou worden bewaard, met als eventueel compromis door de Special Committee.

Puppet

Een complicerende factor is dat premier Khanal geen krachtige persoonlijkheid bleek die de politieke besluitvorming strak dirigeert.
Sterker nog: hij dient als puppet on a string – de Maoïsten trekken aan de touwtjes. Wat Prachanda hem vertelt te doen, doet hij. Dit tot grote woede van Khanal’s partijgenoten onder leiding van K.P. Oli, die zich fel keert tegen de huidige gang van zaken: ‘Khanal is een verkapte Maoïst!’ Met als gevolg dat de UML vrijwel is gesplitst, niet in de laatste plaats omdat India zich er mee bemoeit en liever geen Maoïsten aan de macht ziet – dus ook niet Khanal als verlengstuk van Prachanda.

De Maoïsten hebben het ook niet eenvoudig met zichzelf. Prachanda is weliswaar hun leider, maar ‘tweede man’ (en partij-ideoloog) Baburam Bhattarai vertegenwoordigt een aparte factie die fundamentalistisch denkt en handelt. Waar Prachanda nog wel eens een compromis kan sluiten om een bepaalde politieke buit binnen te halen, blijft Bhattarai trouw aan de beginselen van Marx, Lenin, Mao en al deze grote denkers wier portretten het trapportaal van zijn bescheiden huis in de wijk Kupondole sieren. Het is wel een mooie houding die op karaktervastheid duidt, maar de opportunistische politiek van Nepal is er niet altijd mee gediend.
Krishna Bahadur Mahara vertegenwoordigt een derde ‘neutralere’ factie en is als Minister van Binnenlandse Zaken een compromis kandidaat gebleken. Hij is de leider van de Maoïsten binnen het huidige kabinet.

Vakbonden

Nóg een complicerende factor: alle drie heren hebben een verschillend deel van de machtige Maoïstische vakbond achter zich. De elkaar beconcurrerende vakbondsleiders putten zich uit in opruiende taal jegens elkaar en dreigen met stakingen. Er vallen ook geregeld klappen. Om maar niet te spreken van de YCL, de Young Communist League, die als een ongeleid projectiel door de Nepalese samenleving raast en zich een ‘probleemoplossend vermogen’ eigen heeft gemaakt waarvan het verschil met ‘banditisme’ moeilijk is vast te stellen.
De kans dat de Maoïsten in drie partijen uiteen zullen vallen is echter niet heel groot, want dan verliezen ze alle macht en betekent dit het einde van hun relatieve monopoliepositie.

Hoe ernstig de crisis was bleek uit een bericht gisteren in de krant: ‘Prime Minister Jhala Nath Khanal discussed with President Ram Baran Yadav [niet te verwarren met de Minister van Buitenlandse Zaken Upendra Yadav] about the possibility of extending the Constituent Assembly (CA) by imposing a state of emergency if the political parties do not come to terms for CA term extension by midnight today.’
Dit rampenscenario is dus voorkomen. Geen ‘presidential rule’, geen ‘state of emergency’. Wel weer grote verwarring. Want – al is vannacht overeengekomen dat de premier zal aftreden – de grote vraag is nu: wanneer?
De NC: ‘Nu per direct’.
De premier zelf: ‘Zodra het national unity governement is geïnstalleerd.’

Rekbaar

Dat laatste klinkt als zeer rekbaar. Sedert de drie jaar dat er ruzie is gemaakt binnen de Constituent Assembly, heeft de term ‘consensus government’ of ‘national unity’ aan betekenis verloren. Een holle frase is het nog net niet, maar het zal de nodige inspiratie van de politieke leiders vergen om de Nepalese bevolking de werkelijke betekenis der woorden te doen proeven. Zeker nu er weer een serie ‘bandhs’ (stakingen) in diverse regio’s van het land op het programma staan, waardoor het openbare leven verlamd zal worden.
‘We are in a phase of transition’, verzuchten de politici. Dat is waar, en het is ook niet eenvoudig. Nepal is een land met vele verschillende bevolkingsgroepen, culturen en talen, van Tibetaans in het noorden tot tot Hindoestaans in het zuiden, van sterk koningsgezind tot streng communistisch, van steenrijke stedelingen tot straatarme plattelandsbewoners. Nog nimmer in de geschiedenis van Nepal is de verdeeldheid tussen al deze groeperingen zo aan het licht gekomen als de afgelopen jaren. Het is niet minder geworden sinds de koning van Nepal het veld heeft moeten ruimen – integendeel.

Over de monarchie gesproken: op 1 Juni 2011 is het precies 10 jaar geleden dat Prins Dipendra zijn hele familie overhoop schoot, inclusief zichzelf – en daarmee de Maoïsten uiteindelijk aan de macht hielp, al was het juist zijn bedoeling dit te verhinderen.